Διόδωρος

I

Όνομα ιστορικών προσώπων της αρχαιότητας.

1. Μαθηματικός (τέλη 5ου αι. – αρχές 4ου αι. π.Χ.). Σώζονται τα έργα του Έκθεσις Διοδώρου περί σταθμών, το οποίο πραγματεύεται τρόπους μέτρησης του βάρους και της χωρητικότητας, και Περί σταθμών, στο οποίο αναφέρονται οι υποδιαιρέσεις του ταλάντου, του χαλκού(1/3 του οβολού) και του λεπτού (1/7 του χαλκού).

2. Δ. ο Κρόνος (4ος αι. π.Χ.). Φιλόσοφος από την Καρία. Υπήρξε οπαδός της μεγαρικής σχολής που ίδρυσε ο Ευκλείδης από τα Μέγαρα. Απέκτησε μεγάλη φήμη για τη διαλεκτική του μέθοδο και την οξύνοια με την οποία επανέλαβε τα επιχειρήματα του Ζήνωνα του Ελεάτη για να αμφισβητήσει την έννοια της κίνησης. Χρησιμοποιώντας την ίδια μέθοδο επιχείρησε επίσης να ενισχύσει τη θέση του δασκάλου του, αποδίδοντας τις μεταφυσικές ιδιότητες (ενότητα, ακινησία, αναγκαιότητα κλπ.) που χαρακτηρίζουν την παρμενιδική και γενικότερα την ελεατική έννοια του όντος στη σωκρατική έννοια του καλού. Στο ίδιο πλαίσιο κινείται και ο πιο γνωστός από τους συλλογισμούς του Δ. (γι’ αυτόν είχε ονομαστεί «δεινός διαλεκτικός»), με τον οποίο αντιτάχθηκε στην έννοια της δυνατότητος. Κατά τον Δ. η δυνατότητα ότι κάτι μπορεί να συμβεί στο μέλλον περικλείει επίσης και την αντίθετη δυνατότητα, ότι μπορεί και να μη συμβεί. Αλλά μετά το γεγονός, η δυνατότητα να συμβεί ή να μη συμβεί κάτι δεν είναι πια δυνατότητα αλλά μία αναγκαστική πραγματικότητα. Για να αποφύγουμε λοιπόν το παράλογο μιας αναγκαιότητας, της οποίας προηγείται η δυνατότητα του αντιθέτου της, χρειάζεται πριν από το γεγονός να παραδεχτούμε μόνο τη δυνατότητα εκείνη που αντιστοιχεί στην πραγματικότητα και στην αλήθεια, δηλαδή τη δυνατότητα που αντιστοιχεί στον αποκλεισμό του αντιθέτου και επομένως στην αναγκαιότητα.

3. Δ. ο Σινωπεύς (4ος αι. π.Χ.). Ποιητής της Μέσης κωμωδίας. Το 353 νίκησε σε ποιητικούς αγώνες με τις κωμωδίες του Νεκρός και Μαινόμενος, που πήραν δεύτερο και τρίτο βραβείο, ενώ κέρδισε το πρώτο βραβείο σε έναν αγώνα των Διονυσίων. Έγραψε επίσης τα έργα Επίκληρος και Αυλητρίς.

4. Δ. ο Περιηγητής (3ος αι. π.Χ.). Ιστορικός άγνωστης καταγωγής, πιθανώς Αθηναίος. Έγραψε τα έργα Περί Αττικών δήμων και Περί μνημάτων.

5. Δ. ο Τύριος (2ος αι. π.Χ.). Περιπατητικός φιλόσοφος. Ήταν μαθητής του Κριτολάου. Έγινε ένας από τους αρχηγούς της αριστοτελικής σχολής, αλλά προσπάθησε να συμβιβάσει τις ηθικές δοξασίες των στωικών με εκείνες των επικούρειων.

6. Δ. ο Σικελιώτης (1ος αι. π.Χ.). Ιστορικός από το Αγύριο (Σικελία). Έγραψε μία παγκόσμια ιστορία με τον τίτλο Βιβλιοθήκη ιστορική, στην οποία κατέγραφε αναλυτικά τα γεγονότα από την προϊστορική εποχή έως την εκστρατεία του Ιούλιου Καίσαρα στη Γαλατία (59 π.Χ.). Το έργο ήταν γραμμένο σε 40 βιβλία, από τα οποία σώζονται τα πρώτα πέντε που αναφέρονται στη μυθολογική περίοδο της Ασίας, της Αφρικής και της Ευρώπης. Υπήρξε μέτριος συγγραφέας, χωρίς κριτική ικανότητα, αλλά το έργο του συχνά συνιστά τη μοναδική ιστορική πηγή για ορισμένες περιόδους. Σημαντικές είναι επίσης οι χρονολογικές ενδείξεις που προηγούνται της παράθεσης των γεγονότων κάθε χρόνου, οι οποίες παρέχουν στοιχεία για τους επώνυμους Αθηναίους άρχοντες και τους ανώτατους Ρωμαίους αξιωματούχους της περιόδου 480-479 και 302-301 π.Χ.

7. Ρήτορας (1ος αι. π.Χ.). Καταγόταν από τις Σάρδεις. Εκτός από τη ρητορική, ασχολήθηκε και με τη σύνθεση επιγραμμάτων.

8. Δ. ο Βαλέριος (αρχές 2ου αι. μ.Χ.). Φιλόσοφος. Ήταν γιος του φιλοσόφου Βαλέριου Πολλίωνα. Έγραψε το έργο Εξήγησις των ζητουμένων παρά τοις δέκα ρήτορσιν.

II

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Δ. και Δίδυμος. Μάρτυρες που κατάγονταν από τη Λαοδίκεια της Συρίας. Καταδικάστηκαν σε μαστίγωση. Η μνήμη τους τιμάται στις 11 Σεπτεμβρίου.

2. Δ. ο πρεσβύτερος. Κλείστηκε σε σπήλαιο μαζί με τον Μαριανό. Η μνήμη του τιμάται στις 19 Μαρτίου.

3. Καταγόταν από την Καρία και μαρτύρησε στα χρόνια του Διοκλητιανού (284-305) με μαστίγωση και λιθοβολισμό. Μαζί του μαρτύρησε και ο διάκονος Ροδοπιανός. Η μνήμη τους τιμάται στις 3 Μαΐου.

4. Καταγόταν από την Έμεσα. Μαρτύρησε με σταύρωση. Η μνήμη του τιμάται στις 13 Ιουνίου.

III

(Αντιόχεια Συρίας 320; – Ταρσός Κιλικίας 391/4 μ.Χ.). Επίσκοπος Ταρσού (378-391/4). Σπούδασε αρχικά στην Αντιόχεια και κατόπιν στις φιλοσοφικές σχολές της Αθήνας. Επέστρεψε στην Αντιόχεια όπου συνέχισε τις σπουδές του στη θεολογία κοντά στον Σιλουανό (κατόπιν επίσκοπο Ταρσού) και στον Ευσέβιο (κατόπιν επίσκοπο Εμέσης). Αφού χειροτονήθηκε πρεσβύτερος, ίδρυσε (με τον φίλο του Καρτέριο) ασκητήριο έξω από την Αντιόχεια. Μαθητές του ήταν ο Θεόδωρος Μοψουεστίας, ο Θεοδώρητος και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Αξιόλογοι υπήρξαν οι αγώνες του για την ορθοδοξία. Αγωνίστηκε εναντίον των αιρετικών (αρειανών, απολλιναριστών) και των εθνικών. Ο αυτοκράτορας Ιουλιανός τον θεωρούσε ως έναν από τους σημαντικότερους αντιπάλους του. Ο αυτοκράτορας Βαλέντιος τον κατεδίωξε και γι’ αυτό ο Δ. κατέφυγε στην Αρμενία, απ’ όπου επέστρεψε στην Αντιόχεια το 378. Τον ίδιο χρόνο χειροτονήθηκε επίσκοπος Ταρσού της Κιλικίας. Έλαβε μέρος στη Β’ Οικουμενική Σύνοδο (Κωνσταντινούπολη, 381). Η ζωή του υπήρξε ασκητική.

Θεωρείται αξιόλογος ερμηνευτικός συγγραφέας, παρότι κανένα έργο του δεν σώθηκε ακέραιο. Ωστόσο έχουν διασωθεί ορισμένα αποσπάσματα από τα έργα του Κατά συνουσιαστών, Υπόμνημα στην Οκτάτευχον, Υπόμνημα στους Ψαλμούς, Υπόμνημα στην προς Ρωμαίους επιστολήν. Στη διάρκεια της ζωής του, το κύρος του ήταν μεγάλο στους κύκλους των ορθοδόξων· αργότερα όμως, ως συνέπεια της πολεμικής του Κυρίλλου Αλεξανδρείας κατά των Αντιοχειανών, θεωρήθηκε ύποπτος και κρίθηκε ότι οι απόψεις του αποτέλεσαν την απαρχή της ανάπτυξης της διδασκαλίας των νεστοριανών, κυρίως επειδή δεν δεχόταν τη γέννηση του Χριστού από την Παρθένο, αλλά την «ενοίκηση» σε αυτή. Ωστόσο, παρότι υπήρξαν καταδικαστικές οι αποφάσεις δύο τοπικών συνόδων (Αντιόχεια, 508 και 509), δεν καταδικάστηκε από καμία οικουμενική σύνοδο.

IV

(Δαμιανός Καρίβαλης, Χίος 1923 – Ιεροσόλυμα 2000). Πατριάρχης Ιεροσολύμων (1981-2000). Σε ηλικία 15 ετών πήγε στα Ιεροσόλυμα, όπου φοίτησε στο ελληνικό σχολείο. Το 1944 ακολούθησε τον μοναστικό βίο με το όνομα Δ. Τον ίδιο χρόνο έγινε διάκονος και το 1947 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος και ανέλαβε την ηγουμενία της ιεράς μονής Πραιτωρίου. Από το 1952 έως το 1957 σπούδασε στη θεολογική σχολή της Αθήνας. Επέστρεψε στα Ιεροσόλυμα, όπου διορίστηκε καθηγητής της πατριαρχικής σχολής. Το 1962 χειροτονήθηκε αρχιεπίσκοπος Ιεραπόλεως από τον πατριάρχη Βενέδικτο και διορίστηκε πατριαρχικός επίτροπος στο Αμμάν. Στις 3 Φεβρουαρίου 1981 εξελέγη πατριάρχης Ιεροσολύμων. Αξιόλογο ήταν το φιλανθρωπικό του έργο, στο πλαίσιο του οποίου ενίσχυσε την οικοδόμηση σχολείων, νοσοκομείου κ.ά.

Ο πατριάρχης Ιεροσολύμων (1981-2000) Διόδωρος (φωτ. ΑΠΕ).